Początki szkolnictwa zorganizowanego na terenie wsi Wręczyca Wielka, sięgają drugiej połowy XIX wieku. Rząd rosyjski zezwolił na założenie szkoły w roku 1888. Miejscowi gospodarze wynajęli budynek, w którym mieściła się jedna sala szkolna oraz mieszkanie dla nauczyciela i rozpoczęli starania o przysłanie z guberni nauczyciela, który zająłby się edukacją tutejszych dzieci. Pierwszym nauczycielem wręczyckiej szkoły został Stanisław Kulej, który przybył tutaj wraz z rodziną.
Kolejny nauczyciel, pan Unieszowski, był inicjatorem budowy szkoły. W 1892 roku, dzięki jego staraniom oraz ofiarności miejscowych gospodarzy, udało się ją wybudować w ciągu zaledwie kilku miesięcy. „Był to budynek parterowy, murowany, długi 20 na 35 m i szeroki na 15 m”. Znajdowały się tam dwie sale szkolne oraz mieszkanie dla nauczyciela. Sale miały wymiary, pierwsza: 7,65 m x 6,25m, druga 8,50 m x 6,14 m, obie wysokie na 3,50 m. Stał na ulicy Śląskiej. Później, na wiele lat znalazł w nim siedzibe Gminny Ośrodek Kultury.
Nieistniejący dziś budynek szkoły z 1892 r.
Zwiększono liczbę etatów nauczycielskich, częściowo opłacanych z funduszy gminnych. Kierownikowi płacono roczną pensję w wysokości 360 rb. plus 128 rb. dodatku z gminy, drugiemu nauczycielowi natomiast 200 rb. plus z gminy 160 rb. Naukę, podobnie jak we wszystkich szkołach zaboru, prowadzono w języku rosyjskim. Władze szkolne prawie każdego roku zmieniały kierownictwo szkoły i nauczycieli.Gdy wybuchła I wojna światowa, ostatni z kierowników szkoły – p. Posłuszny, nie powrócił z wakacji do Wręczycy. Nauczanie dzieci przejął drugi z pracowników – p. Drozdżal. Warunki, w jakich przyszło mu pracować, były niezwykle trudne. Jedną z sal szkolnych oraz mieszkanie kierownika zajęły niemieckie wojska okupacyjne. Nauka ponad setki dzieci odbywała się w drugiej sali, na dwie zmiany.
Dopiero w maju 1916 roku przysłano do szkoły drugiego nauczyciela, którym został Henryk Sobaczyński. We wrześniu tego roku poprawiły się także warunki nauczania, odzyskano zajęte sale.Na rok szkolny 1916/17 zapisano 134 dzieci, które miały po raz ostatni uczyć się w języku okupanta, kierownikiem placówki mianowano Michała Aniszenko. Rosyjskie władze szkolne przeprowadziły w roku 1917 kilka wizytacji. Podczas jednej z nich, wizytujący szkołę 14 V 1917 roku, inspektor rosyjski Mikulla „zażądał, by pan Raczyński (nauczyciel) dobrowolnie ustąpił ze służby nauczycielskiej, do której zupełnie się nie nadaje” Inspektor szkolny, oceniając poziom intelektualny uczniów uczęszczających do szkoły w latach 1914-1916, napisał: „Uczniowie słabo byli rozwinięci, a nawet miernie przyswajali sobie naukę czytania”We wrześniu przyznano kolejny, trzeci etat nauczycielski, przyjęto tym razem kobietę p. L. Knapik lub Knopik. Liczba uczniów zmniejszyła się, na 113 uczniów było 58 chłopców i 55 dziewczynek. Niestety frekwencja w szkole była bardzo niska. Uczniowie pomagali rodzicom w pracach polowych, co nie sprzyjało obecności na zajęciach.
W październiku 1917 władze szkolne przeszły w polskie ręce, a już 9 października urządzono pierwszą, jawną i legalną uroczystość patriotyczną. Odbyła się ona w przy okazji rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki. Organizowanie tego typu akademii stało się tradycją tutejszej szkoły. Przed wojną odbywały się one najczęściej przy okazji Rocznicy Odzyskania Niepodległości 11 listopada i imienin naczelnika państwa – Józefa Piłsudskiego.W latach 1918-1919 obowiązki kierownika szkoły sprawował Stanisław Tym, którego na tym stanowisku zastąpiła Maria Czarniawska. Kierowała ona szkołą przez 17 lat. Odwołano ją z tego stanowiska w 1935 roku, zarzucając pewne nieprawidłowości w prowadzeniu szkoły. Jednak lata, w których kierowała szkolą obfitowały w ważne i znaczące wydarzenia szkolne. 15 X 1924 roku założono w szkole drużynę harcerską imienia Józefa Piłsudskiego. Opiekunką była Maria Czarniawska, a drużynowym Jan Lamik. Szkoła miała także swój sztandar, którego uroczyste poświęcenie odbyło się 19 V 1928 roku na Jasnej Górze. Niestety nie wiadomo co się z nim stało. Prawdopodobnie zaginął w czasie II wojny światowej.
Na terenie szkoły organizowano liczne imprezy i akademie. Ubolewano jedynie na mały udział w nich tutejszych włościan. 7 II1929 roku szkoła została przemianowana na trzyklasową. Pierwsza w historii szkoły, trzydniowa wycieczka do Krakowa odbyła się w maju 1930 roku. Pieniądze na nią zbierano przez 2 lata, wpłacając je do Kasy Oszczędności. W tamtych czasach istniała już tradycja wręczania dzieciom nagród na koniec każdego roku szkolnego. W latach 1930/31 w trzech salach (jedna wynajmowana u gospodarzy na wsi) uczyło się już 253 uczniów. Warunki nauki były bardzo ciężkie: przepełnione ciasne sale i praca w godzinach od 8 rano do 19 wieczorem. Gmina jednak nie posiadała funduszy na wynajęcie kolejnej sali.
Nowy rozdział w historii szkoły rozpoczął się w dniu 27 VIII 1935 roku, kiedy to kierownikiem został p. Roman Machinko. Źle oceniał on stan przejętej placówki, szczególnie jej poziom wychowawczy nie był najlepszy: „uczniowie zaspani, krnąbrni i nieposłuszni” – pisał. Z istniejących wcześniej na terenie szkoły organizacji działalność prowadził jedynie Szkolny Czerwony Krzyż, którego opiekunką była Stanisława Koczberska. Postanowił zmienić tę sytuację. Zaczął od spisania historii szkoły na podstawie istniejących dokumentów, kronik i przekazów ustnych, (rękopis znajduje się w archiwum szkoły). Założył nie istniejące lub źle prowadzone księgi szkolne, akta oświaty pozaszkolnej i metrykę szkolną. Jemu szkoła i wieś zawdzięczała Spółdzielnię Uczniowską, Związek Strzelecki, świetlicę szkolną z czytelnią, a nawet pierwsze radio. Zostało one zakupione z prywatnych funduszy kierownika i zainstalowane 2 X 1935 roku o godz. 18, posiadało akumulator i baterie anodowe. Pierwszej audycji wysłuchano następnego dnia o godz, 12. W ramach świetlicy, która pełniła rolę środowiskowej, działała biblioteka dla uczniów i dorosłych licząca 300 tomów. Pieniądze na zakup książek ofiarowali: Roman Machinko, nauczyciele i Urząd Gminy. Działał szkolny teatrzyk. Zwiększyła się liczba uczniów (297) oraz nauczycieli (5).
W wakacje 1936 roku wybudowano kancelarię szkolną oraz budynek gospodarczy. Większą część Grona Pedagogicznego, łącznie z kierownikiem szkoły przeniesiono do innych placówek w sierpniu 1937 roku. Stanowisko kierownika przyjął na siebie i sprawował do wybuchu II wojny światowej Tadeusz Spałek. Podjął on decyzję o utworzeniu Komitetu Rodzicielskiego, który zorganizował się 12 XI 1937 roku. Członkami zostali: z Wręczycy Wielkiej: Jan Biernacki, Jan Chudy, Maria Pawlakowa, Franciszek Stobrawa, Bolesław Syguda, a z Wręczycy Małej – Józef Kaniowski. Wpisowe, które było dobrowolne wynosiło 30 groszy rocznie od dziecka. 15 XI 1937 roku Inspektor szkolny pismem z dnia 6 XI mianuje szkołę we Wręczycy Wielkiej Publiczna Szkolą Powszechna III stopnia im. Ks. Józefa Poniatowskiego. Tym samym uznano ją za siedmioletnią szkołę powszechną, najwyżej zorganizowaną w najbliższej okolicy. Lata okupacji hitlerowskiej to przykład poświęcenia i bohaterstwa nauczycieli i uczniów tutejszej szkoły. Oficjalne nauczanie zastąpiono tajnym. Z narażeniem życia, w głębokiej konspiracji, często na strychach nie wzbudzając podejrzeń, nauką dzieci kierowali: Stanisława Kuczberska, Franciszka Spałek, Józefa Steczkówna.
Otwarcie szkoły po wojnie
Czasy powojenne to okres borykania się z trudnościami lokalowymi, stary budynek wymagał remontu i rozbudowy. Stanowisko kierownika szkoły zajmowali kolejno: Kacper Rządkowski, Stanisław Wiewiórkowski i Józef Polis. Ten ostatni rozpoczął budowę nowej szkoły w miejscu, w którym działa do dziś. Uruchomienie eksploatacji rud żelaza oraz zwiększenie się stanu rodzin i dzieci w wieku szkolnym doprowadziły do tego, że nauka trwała od godz. 8 rano do 19 wieczorem. Liczba uczniów z 50 w roku szk. 1950/51 wzrosła do 336 w 1958 r.
Komitet budowy szkoły został wyłoniony na ogólnoszkolnym zebraniu rodziców w dniu 16 XI 1958 r. W skład komitetu weszło 30 osób, z których 27 działało w Składkowym Funduszu Budowy Szkoły. Przewodniczącym został Józef Polis, zastępcą Władysław Praski, sekretarzem Maria Stuglik. skarbnikiem Józefa Krysińska, członkami prezydium natomiast Aleksander Lelit i Stefan Pietrzak. Zobowiązano się do „udzielenia pomocy państwu, na rzecz budowy szkoły we Wręczycy Wielkiej, w czynie na ogólną wartość 700 000 złotych”, co stanowiło 11,6% ogólnej wartości nowej szkoły.
Prace na budowie rozpoczęto 20 III 1959 r. o godz. 10. a kamień węgielny wmurowano 25 kwietnia. Grono nauczycielskie w owych latach tworzyli: Zenon Duszyński, Bogusław Żak, Zygmunt Nogal, Janina Zawadzka. Krystyna Matusik, Maria Stuglik, Maria Knopik i Maria Pawlusińska. Sekretarką była Krystyna Męzik, a woźną Helena Dorożyńska. Wraz z oddaniem nowego budynku 3 IX 1961 roku zmieniło się również kierownictwo szkoły. Stanowisko kierownika objął Stanisław Paruzel, sprawujący tę funkcję aż do 1984 roku. Szkoła w tych latach kontynuowała chlubne tradycje przedwojenne. Dzięki poprawie warunków lokalowych i zwiększeniu liczby nauczycieli działało wiele kółek zainteresowań, a uczniowie odnosili liczne sukcesy. Szczególnie aktywnie działała drużyna harcerska.
Budynek szkoły wybudowany w 1961 r.
Dyrektor szkoły, p. Maria Szstek pełniła te obowiązki od września 1984 roku. Za jej kadencji szkoła została przyjęta do Klubu Przodujących Szkół, miało to miejsce 25 V 1987 roku. Jest to bardzo ważna data dla wszystkich, którym szkoła nie jest obojętna. W tym właśnie dniu „zrodziła się idea rozbudowy szkoły”. Przewodniczącym Społecznego Komitetu Rozbudowy Szkoły został, Stanisław Skupień, zastępcami: Józef Młynek i Tadeusz Lewicki, skarbnikiem Maria Liszewska. W skład Komitetu weszło jeszcze 15 członków. Już w październiku odbyła się pierwsza zbiórka pieniędzy, tym samym mieszkańcy Wręczycy Wielkiej oraz okolicznych wsi (Borowe, Długi Kąt, Grodzisko) po raz kolejny okazali przychylność szkole. Dzięki ich ofiarności, poświęceniu oraz pomysłowości w zdobywaniu funduszy poprawiły się warunki nauczania.
Prace przy budowie pawilonu dydaktycznego trwały do 10 II 1997 r., kiedy to uczniowie i nauczyciele weszli po raz pierwszy do nowego budynku. Na tym jednak nie zakończono prac budowlanych, ponieważ od października 1995 r. trwa budowa hali sportowej. Znajdą w niej miejsce pełnowymiarowe boiska do piłki ręcznej, koszykowej, siatkowej i tenisa ziemnego. Zakończenie budowy planuje się na wrzesień 1999 r.6 maja 1989 roku odbyła się niezwykła uroczystość – obchodzono uroczyście 100-lecie istnienia szkoły. Przybyli na nią dawni nauczyciele i uczniowie oraz władze gminne i oświatowe. Radę Pedagogiczną uhonorowano medalem „za zasługi dla oświaty woj. Częstochowskiego” Od lipca 1999 r. Szkołą Podstawową im. Adama Mickiewicza kierowała p. Zofia Loch. W 1999 r. powstaje Gimnazjum we Wręczycy Wielkiej, którym kieruje p. Danuta Lamik.
Nowy pawilon szkolny, oddany do użytku w 1997 r.
Następnym ważnym wydarzeniem było powstanie w roku szkolnym 2003/2004 Zespołu Szkół we Wręczycy Wielkiej Szkoła Podstawowa im. A. Mickiewicza i Gimnazjum Dyrektorem Zespołu została pani Danuta Lamik, a wicedyrektorami pani Zofia Loch i pani Dorota Sikora. Obecnie Zespołem kieruje dalej pani Danuta Lamik z dwoma wicedyrektorami panią Mariolą Grabińską i panią Dorotą Sikorą.
Poświęcenie sztandaru i nadanie imienia Adama Mickiewicza naszemu Zespołowi Szkół to niewątpliwie jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu naszej szkoły. 21 grudnia 2004 roku odbyła się uroczystość w kościele parafialnym, a następnie w hali sportowej szkoły. W wydarzeniach udział wzięli: panie dyrektor, nauczyciele, uczniowie, rodzice oraz wiele gości. Szczegółowe sprawozdanie z uroczystości umieszczone zostało w nowej kronice, powstałej z okazji uroczystości nadania imienia.
Nadanie imienia Zespołowi Szkół we Wręczycy Wielkiej